Tạo dựng mối quan hệ tích cực trên cơ sở tôn trọng nhận thức của trẻ

Câu than phiền cửa miệng của nhiều bậc phụ huynh xưa nay là, “Tôi không có cách nào nói cho con tôi hiểu được. Chúng cứng đầu lắm. Tại sao con cái lại không nghe lời cha mẹ chứ?” Các bậc cha mẹ thành công không rơi vào tình cảnh đó, họ có thể khiến con cái nghe lời và hợp tác với mình, bởi vì họ vun đắp được mối quan hệ hiểu biết và cảm thông giữa đôi bên. Chỉ khi nào con bạn cảm thấy chúng có thể TIN TƯỞNG bạn, rằng bạn tôn trọng nhận thức của trẻ chúng thì chúng mới sẵn sàng lắng nghe và hợp tác với bạn.

Phụ huynh thường không xây đắp mối quan hệ với con

Vấn đề lớn nhất mà các bậc cha mẹ thường gặp là họ không xây đắp được mối quan hệ tốt với con cái. Những đứa con cảm thấy cha mẹ không hiểu mình nghĩ gì, muốn gì và đang phải đối diện với những vấn đề gì (thì người lớn có vấn đề của người lớn, người trẻ cũng có những vấn đề của người trẻ chứ). Đồng thời, chúng cũng không đủ tự tin để nghĩ rằng mình có thể chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc sâu kín nhất với cha mẹ vì sợ bị chỉ trích, quy tội và trừng phạt.

Đó là lý do tại sao nhiều bạn trẻ khi gặp khó khăn thì “chui vào vỏ ốc” và tự mình giải quyết lấy. Tại sao chúng tránh né hoặc trả lời nhát gừng mỗi khi cha mẹ quan tâm hỏi han. Ở mức độ xấu hơn, chúng có thể bỏ ngoài tai những ý kiến khôn ngoan và lời khuyên bảo tâm huyết của chúng ta. Đơn giản chúng nghĩ, những người không hiểu ta, không biết ta muốn gì thì làm sao có thể cho lời khuyên xác đáng được. Hoặc tệ hơn nữa, chúng có thể công khai phản đối và thách thức những quan điểm và giá trị của cha mẹ.

Mức độ nguy hiểm không dừng lại ở đó. Con người ai cũng có nhu cầu được người khác cảm thông, nhìn nhận và chia sẻ. Khi một đứa trẻ cảm thấy mình không thể có được những điều đó từ cha mẹ, nó có khuynh hướng tìm kiếm những điều đó ở người khác, bất cứ ai khiến nó cảm thấy mình thật sự được lắng nghe và được công nhận. Đó là lý do giải thích tại sao nhiều thanh thiếu niên trở thành miếng mồi ngon cho những kẻ xấu lôi kéo, lợi dụng. Bởi với những đứa trẻ ấy, làm theo những lời ngon ngọt của bọn người “lười nhác hoặc tệ hại” dễ dàng hơn nhiều so với việc làm theo những lời dạy bảo đúng đắn của cha mẹ.

Như vậy, nếu muốn con cái mở lòng với bạn, tự nguyện lắng nghe và làm theo ý bạn, trước hết bạn phải xây dựng mối quan hệ tốt với chúng, tôn trọng nhận thức của trẻ. Chỉ khi con cái có thể tin tưởng cha mẹ, rằng cha mẹ thật sự hiểu chúng thì bạn mới có thể phát huy ảnh hưởng tích cực đối với con cái trong bất cứ vấn đề gì! Con bạn lúc ấy sẽ trở nên cởi mở và sẵn lòng lắng nghe những ý kiến và lời khuyên khôn ngoan của các “bậc trưởng bối”.

Tôn trọng nhận thức của trẻ về thế giới 

Chỉ có một “bí kíp” để xây dựng mối quan hệ hai chiều tốt đẹp với con cái (hoặc với bất kỳ ai) là Tôn trọng nhận thức của trẻ về thế giới. Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ và sau đó chấp nhận cách nhìn và cảm giác của đối tượng. Giả sử, nếu con bạn nói những câu sau với bạn. Thường thì bạn sẽ trả lời như thế nào? “Học hành chỉ tốn thời gian!” “Con ghét cô giáo ngu xuẩn này!” Đây là một số phản ứng tiêu biểu của phụ huynh ...

Đứa trẻ: Học hành chỉ tốn thời gian!

Cha mẹ: Con điên à? Học hành KHÔNG bao giờ là việc tốn thời gian cả! Mà là đầu tư nghe rõ
chưa. Con phải học vì tương lai của mình.

Đứa trẻ: Con ghét cô giáo ngu xuẩn này. Ngày nào cô cũng giao cả đống bài tập về nhà.

Cha mẹ: Sao mày dám ăn nói láo lếu như thế? Người ngu xuẩn là mày biết chưa? Cô giáo giao
nhiều bài về nhà là để mày học tốt hơn, có thế mà cũng không hiểu.

Bạn nghĩ con mình sẽ cảm thấy thế nào sau khi bị cha hoặc mẹ “dồn” cho một trận như thế? Liệu nó có vui không? Có cảm thấy mình được lắng nghe không? Lần sau nó có sẵn lòng thổ lộ những suy tư của mình và nghe theo quan điểm, ý kiến của cha mẹ không? Tôi thì tôi không nghĩ thế. Phản ứng thường tình của cha mẹ là nhảy dựng lên chỉnh đứa con ngay lập tức, áp đặt ý kiến của họ và đưa ra những “lời giáo huấn chỉ có đúng mà thôi”. Nhưng trên phương diện giáo dục, đó là một việc làm phản tác dụng, cho thấy bạn KHÔNG tôn trọng con cái và coi nhẹ cảm giác, quan điểm của chúng. Có thể lúc ấy đứa trẻ không dám cãi lại, nhưng sẽ có một trong những phản ứng sau:

• Không dám phát biểu ý kiến hay tâm sự bất cứ chuyện gì nữa (để khỏi bị mắng)
•  Mặc dù không dám cãi lại (vì chưa đủ lý lẽ, vì sợ bị mắng thêm) nhưng nó cũng sẽ KHÔNG cho vào đầu những “lời vàng ngọc” của bạn
• Dần dần đi đến chỗ nghĩ cha mẹ mình độc đoán, phi lý, chỉ muốn áp đặt ý kiến của mình lên người khác

Thế bạn có nghĩ là lần sau đứa trẻ còn muốn bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình với cha
mẹ không? Chắc là không. Mối quan hệ hiểu biết và cảm thông giữa hai bên thế là bị phá vỡ.