Liệu khen và mắng trẻ quá nhiều có tốt hay không?

Có phải khen con càng nhiều thì càng tốt?

Gần đây, có nhiều cách giáo dục trẻ được đưa ra, chẳng hạn như cách dùng lời khen để dạy con. Các mẹ làm theo lời khuyên đó nên cố gắng không la mắng con mình mà dùng lời khen để dạy bảo chúng. Có những bà mẹ lỡ mắng con, nhưng bất chợt nhớ ra liền ngay lập tức cân nhắc lại cách dạy con của mình và họ luôn tự nhủ rằng phải khen trẻ.

Khen và mắng trẻ tưởng như là đối lập nhau nhưng tôi không nghĩ như vậy. Nếu như khọn quá nhiều, hay nói cách khác một khi việc khen trẻ nên dư thừa, thì tùy vào nội dung của lời khen có thể sẽ gây ra sự căng thẳng cho trẻ. Vô tình chúng ta đã làm cho trẻ có suy nghĩ rằng “Nếu như làm thế này sẽ được khen; nếu không làm theo như thế sẽ bị mắng”. Mỗi lần được khen cũng sẽ gây áp lực cho trẻ, tạo tâm lí bắt chúng phải cố gắng làm như thế để lần tới cũng được khen. Như vậy, nếu lời khen trở nên dư thừa cũng không có lợi cho trẻ.

Mặt khác, chúng ta nghĩ rằng việc la mắng sẽ làm trẻ tổn thương. Tuy nhiên, nếu cha mẹ có thể truyền tải cho trẻ hiểu được những điều mà họ suy nghĩ và hành động là vì trẻ, thì chắc rằng điều đó sẽ không làm trẻ tổn thương nữa. Phải làm sao để trẻ hiểu được rằng “Vì bố mẹ luôn nghĩ điều tốt cho mình nên khi mình làm điều gì không đúng mới bị la”. Ngay cả người lớn chúng ta cũng có lúc bị người này la, người kia mắng. Chính vì thế, không phải cứ khen là tốt và mắng là không tốt. Điều quan trọng là phải biết khen ở mức độ vừa phải, mắng ở mức độ vừa phải. Cha mẹ có thể cân bằng được hai điều này là việc không dễ.

Điểm giống nhau giữa việc khen và mắng trẻ quá nhiều

Trong cuốn sách Những trẻ sống biệt lập trong nhà, tác giả Yutaka Shiokura - hiện là phóng viên thuộc bộ phận Khoa học xã hội của báo Asahi có nhắc đến trường hợp một người mẹ may mắn được nuôi dưỡng và lớn lên trong một gia đình có danh tiếng trong khu phố, nhưng lại ngược đãi đứa con của mình. Theo ông, người mẹ này từ khi còn nhỏ đã nỗ lực và có nhiều thành tích tốt trong học tập, cô ấy đã vào được ngôi trường đại học mà bao nhiêu người hằng mơ ước, rồi kết hôn với một người tuyệt vời. Nhưng cuối cùng hai người họ đã li hôn. Sau đó, cô sinh được một đứa con nhưng luôn ngược đãi nó.

Người mẹ đó nói rằng: “Tôi chưa từng cảm nhận được tình yêu thương từ chính người mẹ đã sinh ra nên tôi không biết cách chia sẻ tình yêu thương cho đứa con của mình”. Có nhiều trường hợp, những bà mẹ vốn thuộc tuýp người thông minh, ngay từ nhỏ đã ý thức bản thân mình cần làm những gì để bố mẹ không buồn, không giận; phải làm như thế nào để nhận được lời khen từ bố mẹ... Nhưng chính họ, khi trưởng thành và trở thành cha mẹ cũng dễ có khuynh hướng áp đặt điều đó lên con cái. Con cái họ đã phải nỗ lực học tập và cố gắng rất nhiều để đáp ứng lại những sự kỳ vọng từ cha mẹ. Cũng có trường hợp nhìn thoáng qua thì mọi người sẽ nghĩ rằng “À, đứa trẻ này được nuôi dạy tốt quá” nhưng thật ra bản thần đứa bé đó chưa từng cảm nhận được tình yêu thương từ bố mẹ, tất cả là do nó bị áp lực tâm lý “phải làm như thế”.

Thông thường, khi trẻ làm đúng theo ý bố mẹ thì sẽ được khen, còn nếu trái lời sẽ bị la mắng. Vì thế, trong những gia đình này, trẻ được khen rất nhiều và bị mắng cũng không phải ít. Đó chính là điểm giống nhau của việc khen quá nhiều và mắng quá nhiều.

Cha mẹ ai cũng có những kỳ vọng vào con cái nhưng những mong muốn của họ cần có chừng mực. Đừng bắt con cái trở thành bản sao của cha mẹ bằng việc bắt chúng cố gắng làm những việc mà mình cho là đúng, là tốt theo ý nghĩ chủ quan của mình. Những đứa trẻ phải sống trong tình trạng lúc bị la, lúc được khen chỉ để làm sao hài lòng cha mẹ quả thật rất đáng thương.